Studiedag Rik Wouters & Nel
Donderdag 26 maart 2026
De studiedag Rik Wouters & Nel: muze en manager biedt een verdiepende blik op het leven, werk en nalatenschap van de kunstenaar. Waarom zijn Mechelen en Rik Wouters zo onlosmakelijk met elkaar verbonden? Welke rol speelt muze Nel in het bewaren van de artistieke erfenis van de kunstenaar? En is er vandaag niet meer nood aan een meer kritische kijk op de ‘hongerkunstenaar en zijn muze’.
Voormiddag – Museum Hof van Busleyden
Frederik de Merodestraat 65
2800 Mechelen
9.30 uur Ontvangst
10.00 uur lezing: Een modernist voor Mechelen. Rik Wouters en zijn geboortestad na 1916.
Niels Schalley is curator bij Museum Hof van Busleyden in Mechelen. De tentoonstelling Rik Wouters & Nel: muze en manager (2025) die hij cureerde, zet de culturele invloed van Nel Wouters in de kijker. Momenteel werkt hij aan een tentoonstelling over de begijnencultuur in de Lage Landen, verwacht in 2027. Voorafgaand aan zijn functie binnen Museum Hof van Busleyden werkte hij bijna tien jaar bij The Phoebus Foundation als projectmanager en assistent-conservator, waar hij internationale tentoonstellingen, publicaties en aankopen coördineerde. Zijn curatorpraktijk houdt zich bezig met de sociale dimensies van erfgoed en de rol van musea in het bevorderen van de dialoog tussen historische collecties en een hedendaagse publiek.
Rik Wouters en Mechelen zijn vandaag onlosmakelijk met elkaar verbonden. De stad van de Maneblussers koestert zijn kunstenaarschap, en zijn werken behoren tot de publieksfavorieten van de Mechelse collectie. Maar in welke mate omarmt Mechelen zijn artistieke wonderkind meteen? Of groeit die waardering pas geleidelijk?
Deze lezing van curator Niels Schalley reconstrueert aan de hand van archiefonderzoek de eerste jaren van de receptiegeschiedenis van Wouters’ oeuvre na zijn overlijden in 1916. Daarbij wordt onderzocht hoe actief de stad Mechelen vanaf die periode kunstwerken van hem verzamelt en welke rol Nel Duerinckx hierin speelt. De lezing belicht ook hoe Mechelen zijn werk onder de aandacht blijft brengen, onder meer door het organiseren van overzichtstentoonstellingen.
10.30 uur lezing: “In Memory of Rik”: Nel Duerinckx en de nalatenschap van Rik Wouters
Apolline Malevez is kunsthistorica en postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent, waar ze lid is van de onderzoeksgroep The Inside Story. Kunst & Interieur 1750-1950 (ThIS). Haar onderzoeksproject Support Systems: the Hidden Labour behind Art Making (België, 1880-1920) onderzoekt de relaties die het werk en de carrière van kunstenaars in België aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw mogelijk hebben gemaakt en ondersteund. Samen met Bart Ooghe, Jonas Roelens en Thijs Dekeukeleire is ze co-curator van de tentoonstelling Queer Belgian Art (1400-1950), die in 2027 in het Museum voor Schone Kunsten in Gent zal plaatsvinden. Haar werk is gepubliceerd in tijdschriften als Nineteenth-Century Art Worldwide en Dix-Neuf.
Deze presentatie onderzoekt hoe Nel Duerinckx het nalatenschap van haar echtgenoot, de schilder en beeldhouwer Rik Wouters, vorm heeft gegeven. Na zijn dood heeft Nel zich onvermoeibaar ingezet om zijn reputatie hoog te houden. Ze schrijft zijn biografie, authenticeert zijn kunstwerken en beantwoordt vragen van critici en kunsthistorici. Ze houdt ook een inventaris bij van zijn werken en doet strategische schenkingen aan belangrijke verzamelaars of musea. Ze speelt, met andere woorden, een cruciale rol in het opbouwen van de nalatenschap van Wouters, een rol waarvoor ze tot voor kort onvoldoende erkenning kreeg. In deze presentatie belicht Dr. Apolline Malevez de persoonlijke en emotionele aspecten van het verzorgen van een nalatenschap, gestoeld op herinneringen aan een dagelijkse, intieme (creatieve) relatie.
11.00 uur Q&A, koffiepauze
11.30 uur lezing De canonisering van Rik Wouters
Herwig Todts is ereconservator Ensor en de modernen in het KMSKA. Hij promoveerde tot doctor in de kunstwetenschappen met James Ensor, Occasional Modernist. Ensor’s Artistic Ideas and the Interpretation of his Art. Hij organiseerde de tentoonstelling Zot geweld / Dwaze maagd in het Hof van Busleyden in 2016. Hij was curator van tentoonstellingen en publiceerde over Henri De Braekeleer, het Naturalisme in Europa, Rubens ter discussie, Maurice Gilliams, Luc Deleu, Ben Sledsens en In Your Wildest Dreams. Ensor Beyond Impressionism (KMSKA 2025).
De kunst van Rik Wouters kent in België zeer snel een hoge waardering die tot vandaag stand houdt. Na de Tweede Wereldoorlog wordt Wouters een van de lievelingen van de Belgische kunstliefhebbers. Deze canonisering ontplooit zich in een denkbeeldige autochtone context en wordt gevoed door een geromantiseerd beeld van de “hongerkunstenaar en zijn muze”. De nood aan een kritische evaluatie is niet verdwenen. Auteur en kunsthistoricus Herwig Todts biedt een antwoord.
12.00 uur lezing Rik zonder Nel. De Mechelse connecties
Kurt De Boodt
Rik Wouters wordt in één adem genoemd met zijn geboortestad Mechelen. Maar zijn vroege opleidingsjaren blijven lange tijd onderbelicht. Nel heeft negatieve herinneringen aan haar tijd in de ‘provinciestad’ Mechelen. Haar getuigenis heeft de kijk op de Mechelse connecties in de eerste biografie over de jong gestorven kunstenaar bijgekleurd. Onderzoek in het Mechelse stadsarchief geeft een meer genuanceerd beeld over het belang van Mechelen voor de generatie beeldhouwers aan het begin van de 20ste eeuw. In zijn lezing onderzoekt Kurt De Boodt de Mechelse connecties: waar heeft Rik Wouters zoal gewoond in de Mechelse binnenstad? Welke rol spelen drie mannen uit Mechelen: vader Émile Wouters, actief in de meubelindustrie, Jan W. Rosier, directeur aan de Mechelse Academie van Beeldende Kunsten, en de jonge mentor Theo Blickx? En is er een ondergesneeuwde link tussen de schilder Rik Wouters en de Dijle?
12.30 uur Q&A
12.45 – 13.30 uur broodjeslunch – inbegrepen in ticket studiedag
13.30 – 14.15 uur vrij bezoek aan de expo Rik Wouters & Nel: muze en manager
Namiddag – Depot Rato
Leuvensesteenweg 476
2800 Mechelen
14.30 – 16.00 uur rondleiding in Depot Rato: Rik en zijn tijdsgenoten
In de tweede helft van deze studiedag krijg je de unieke kans om een kijkje te nemen achter de schermen in Depot Rato. In dit erfgoeddepot vind je duizenden kunstwerken, archeologische vondsten, archiefstukken en historische voorwerpen. Een gids leidt je langs een selectie van kunstwerken van de tijdsgenoten van Rik Wouters zoals Theo Blickx en Ernest Wijnants. Daarnaast kom je alles te weten over de werking achter de schermen van het depot.
Praktisch
- Donderdag 26 maart 2026
- Van 9.30 tot 17 uur
- Prijs € 35
- Locatie: Museum Hof van Busleyden (voormiddag) en Depot Rato (namiddag)
- Schrijf je hier in voor de studiedag
Let op: het namiddagprogramma vindt plaats in Depot Rato in Muizen. Er zijn verschillende manieren om van het museum naar het depot te gaan.
Bus
Lijn 4 Muizen – Brugstraat biedt een directe verbinding tussen de twee locaties. Stap op bij halte Biest (op 30 meter van het museum) en af bij halte Lotelingstraat (72 meter van het depot). De busrit duurt gemiddeld een kwartier.
Fiets
Met de fiets neemt de reis tussen het museum en depot gemiddeld een kwartier in beslag. Je kan een Bluebike oppikken aan de Veemarkt, op vijf minuten wandelen van het museum.
Auto
Depot Rato is gemakkelijk te bereiken met de auto via de Leuvensesteenweg. Er ligt een ruime parking naast het depot.
Trein
Het treinstation van Muizen ligt op 7 minuten wandelen van Depot Rato.
