De 25 werken die je gezien moet hebben | 9
Museum Hof van Busleyden is op dit moment gesloten voor restauratie. Op dit moment is biënnale C0N10UR te gast in het museum. In de lente van 2024 heropent het museum met een hernieuwde vaste opstelling en de tentoonstelling Ridders van het Gulden Vlies. Blijf op de hoogte van het museumaanbod.
Triptiek met Karel van Habsburg als koning van Spanje
Jan van Battel
1517-1518
Jan van Battel (1477-1557) schilderde deze triptiek voor de rentmeesterskamer van het Mechelse stadhuis. De rentmeesters beheerden de goederen en gebouwen in het bezit van de stad. Met dit schilderij wilde Mechelen wellicht haar loyauteit tonen ten opzichte van Karel V en wees ze tegelijk op de belangrijke rol die ze had gespeeld in zijn opvoeding.
Het centrale paneel toont Karel V als koning van Spanje, in een rode koningsmantel en met de koninklijke regalia (de scepter en het zwaard). Rondom zijn de wapenschilden afgebeeld van de landen waarover Karel zal gaan heersen: de Spaanse in de cirkel, de Habsburgse op het linkerluik en de Bourgondische op het rechterluik. In de vier hoeken van het middenpaneel zien we de wapenschilden van de families waaruit hij is voortgekomen: de huizen Habsburg (linksboven), Bourgondië (linksonder), Aragon-Sicilië (rechtsboven) en Castilië-Leon (rechtsonder).
De Mechelaar Jan van Battel werkte regelmatig voor de Habsburgse vorsten. In 1509 ontwierp hij al eens een wapenzegel voor Karel. Rond 1545 schilderde hij voor de Grote Kerk in Den Haag een reeks van 35 borden met de wapens van de ridders van de Orde van het Gulden Vlies.
Van de triptiek van Jan van Battel bevindt zich een latere versie in het Historisches Museum te Berlijn. Daarop staat Karel afgebeeld na zijn verkiezing als Rooms-Keizer in 1519.
Beluister hier het interview met Geoffrey Parker over zijn boek Emperor: A New Life of Charles V (Yale University Press, 2019) of download het als Apple podcast.
___
FICHE
Titel: Triptiek met Karel van Habsburg als koning van Spanje
Objectnaam: schilderij
Vervaardiger: Jan van Battel (1477-1557)
Datering: 1517-1518
Materiaal: olieverf op paneel
Afmetingen: 97,7 x 67,3 cm (middenluik); 97,7 x 33,4 cm (zijluiken)
Inventarisnummer: S0010
BIBLIOGRAFIE
Hyacinthe Coninckx, ‘Notes d’art. A - A propos du Chapitre de la Toison d’Or; tenu à Malines en 1491. - Hugues de Boulogne; Pierre Coustain; Jean Hannequart; Vranque; Baudouin van der Wyct, alias van Battele; Rombaut van Parcke; Henri de Kale; Jacques van Lathem; Jacques et Jean van Battele; Michel Coxcie, peintres. B - Au fil des comptes de la corporation des poissonniers’, Cercle Archéologique, Littéraire et Artistique de Malines 17 (1907) : 52-101.
Marjolijn Kruip, ‘Jan van Battel (1477-1557), heraldische schilder in Mechelen. Kunstenaar, werken en nieuwe vondsten’, Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen 119 (2015): 105-13.
