Marinus van Reymerswale (ca. 1490 – ca. 1546) baseerde zich voor deze voorstelling van de geldwisselaar en zijn vrouw wellicht op een werk van Quinten Massijs dat vandaag in het Louvre hangt. Hij bracht echter enkele betekenisvolle wijzigingen aan: extra geldbuidels wijzen op begerigheid; de Bijbel van de vrouw wordt bij Marinus een rekeningenboek.

In de Nederlanden waren er in de zestiende eeuw twee soorten geldwisselaars. Stadswisselaars voerden betalingen uit in dienst van de stad. Commerciële wisselaars wisselden vanuit hun wisselkamers op de jaarmarkten vreemde munten voor gangbare valuta. Bij financiële transacties namen ze soms ook geld in bewaring.

Na de neergang van Brugge aan het eind van de vijftiende eeuw vestigden wisselaars zich vooral in Antwerpen. Ze werden voor Van Reymerswale een belangrijke inspiratiebron toen hij vanaf 1509 in die stad actief werd. Zijn voorstelling van de geldwisselaar lijkt een kritische reflectie op de economische opgang van Antwerpen. De spanning tussen god en geld (Mattheus 6: 24) laat zich duidelijk voelen. Het gebed van de vrouw wordt afgeleid door de activiteiten van haar man die uiterst geconcentreerd valuta aan het wegen en waarderen is.

Er bestaan verschillende varianten van/naar Marinus op dit thema: in het Escoriaal (bruikleen Prado, nr. 2102), in het Prado, in de Alte Pinakothek te München (nr. 138), het Musée d’Arts de Nantes (nr. 415) en het Museo Nazionale in Firenze (nr. 2058); de Gemäldegalerie in Dresden (nr. 812); de National Gallery of Denmark in Kopenhagen (nr. 293).

Larry Silver,‘Massys and Money: The Tax Collectors Rediscovered’, Journal of Historians of the Netherlands Art 7(2) (Summer 2015)

___

Heb je nog opmerkingen of aanvullingen bij dit stuk? Neem contact met ons op.