‘Jij bent een tuin die overvloeit van alle heerlijkheden en van vele kostbaarheden, nooit door enige smetten aangeraakt, die de herstelde bloem voortbrengt van genade’. Zo luidt de inscriptie op het kleine hekje onderaan dit Besloten Hofje. De woorden leggen de verschillende betekenislagen van het Hofje bloot. De tuin is hier een metafoor voor de schoot van de Maagd Maria en de bloem voor het Christuskind. 

De maagdelijke geboorte en de verrijzenis zijn eveneens het thema van de twee groepen gepolychromeerde beeldjes in het Besloten Hofje. De eerste illustreert de jacht op de eenhoorn. De eenhoorn werd beschouwd als een wild dier dat door geen enkele jager gevangen kon worden. Volgens de traditie kon alleen een maagd het dier temmen. Het thema van de jacht symboliseert de menswording van Christus. Alleen in de schoot van de zuiverste maagd, Maria, kon het woord vlees worden. Deze boodschap wordt kracht bijgezet door de inscriptie onderaan de kast: ‘De eenhoorn, voor een krachtige heerschappij uit het hemelse paleis getreden, werd tam in de schoot van een maagd, ons aldus zuiverend van het gif van de zonde.’ 

De tweede beeldengroep bestaat uit een gekruisigde Christus op een altaar. Aan de twee zijden van het kruis staan Johannes de Evangelist en Maria Magdalena. Ze kunnen worden herkend aan hun attribuut, respectievelijk een gifbeker en een zalfpot.

Ook Dirk De Wachter kwam ooit een eenhoorn tegen.

De Besloten Hofjes, een bijzonder fenomeen. 

Titel: Besloten Hofje met Calvarie en jacht op de eenhoorn

Objectnaam: Besloten Hofje

Vervaardiger: anoniem, samenwerking

Datering: 1520-1530

Materiaal: mixed-media

Afmetingen: 125,8 × 159,2 × 33,6 cm

Inventarisnummer: GHZ BH0001

Herkomst: Uit de collectie van de Onze-Lieve-Vrouwgasthuiszusters en daar gekoesterd voor bijna 500 jaar. In 1999 in bruikleen gegeven aan de stad Mechelen.  

Barbara Baert, Late Medieval Enclosed Gardens of the Low Countries: Contributions to Gender and Artistic Expression. Leuven, 2016.

Hannah Iterbeke en Lieve Watteeuw, De Besloten Hofjes van Mechelen: Laatmiddeleeuwse paradijstuinen ontrafeld. Veurne/Amsterdam, 2018: 22-23; 76-77.

Camille Poupeye, ‘Les Jardins clos et leurs rapports avec la sculpture malinoise’, Bulletin du Cercle archéologique, littéraire et artistique de Malines 22 (1912) : 51-114.

Jan Van der Stock, Op zoek naar Utopia. Leuven, 2016: 214-217. 

___

Heb je nog opmerkingen of aanvullingen bij dit stuk? Neem contact met ons op.